Sau một quá trình dài “đấu đá” lẫn nhau cùng nhiều diễn biến khó lường, TikTok cuối cùng “đã về chung một nhà” với Mỹ.
“Mối tình tay ba” của TikTok – Oracle – Walmart
Vào ngày 19/9/2020, bộ phận truyền thông của TikTok đã đăng tải trên Twitter về kết quả mới nhất của việc chuyển giao quyền điều hành ứng dụng này tại Mỹ. Nội dung dòng twist ghi rõ: “Chúng tôi hài lòng rằng bản thỏa thuận đề xuất giữa ByteDance (công ty mẹ của TikTok – PV), Oracle và Walmart đã giải tỏa được các lo ngại về an ninh của chính quyền Mỹ, và trả lời được cho câu hỏi về tương lai của TikTok tại Mỹ”.
Sau thông báo của TikTok, Tổng thống Mỹ Donald Trump cũng đã chia sẻ một thông điệp trước khi lên máy bay đi South Carolina (một bang thuộc Mỹ):
“Tôi sẽ gửi lời chúc thành công cho thương vụ này. Nếu họ hoàn tất được nó thì rất tốt, mà không thì cũng chẳng sao. Về cơ bản tôi chấp nhận thỏa thuận này”.
Cũng nhờ vào động thái lùi thời hạn thực hiện lệnh cấm giao dịch đến 1 tuần của Bộ Thương mại Mỹ nên thương vụ TikTok – Oracle – Walmart cũng đã diễn ra suôn sẻ. Theo một số chuyên gia, thỏa thuận mới nhìn chung đã đảm bảo hầu hết các cam kết mà ByteDance đưa ra với chính phủ Mỹ. Đó chính là cải tổ phương thức hoạt động của TikTok, thành lập một trụ sở riêng và một bộ máy vận hành độc lập tại Hoa Kỳ (dự kiến sẽ mang tên là TikTok Global) và đưa toàn bộ dữ liệu của người dùng Mỹ cho một đối tác Mỹ quản lý.
Một số điểm nhấn chính trong thỏa thuận chuyển giao quyền quản lý TikTok
Chuyển giao quyền điều hành TikTok tại Mỹ cho một công ty mới (TikTok Global)
– ByteDance vẫn nắm đa số cổ phần TikTok Global. Oracle và Walmart sẽ đầu tư vốn và nắm tổng cộng 20% cổ phần.
– Oracle sẽ là “đối tác công nghệ tin cậy”, lưu trữ và quản lý dữ liệu người dùng tại Mỹ của TikTok
– TikTok mở rộng trụ sở tại Mỹ và tạo thêm 25.000 việc làm, lên kế hoạch IPO trong tương lai
(Theo CNN Business)
Không chỉ vậy, ByteDance cũng đã có một số động thái nhượng bộ Mỹ nhiều hơn. Cụ thể theo Reuters, trong quá trình đàm phán của thương vụ, công ty mẹ của TikTok đã chấp nhận để CFIUS (Ủy ban về Đầu tư nước ngoài) – cơ quan thuộc Bộ Tài chính Mỹ được làm thành viên của hội đồng quản trị TikTok Global. CFIUS sẽ có nhiệm vụ giám sát quá trình chuyển giao quản lý cũng như những mối quan hệ của TikTok với các đối tác trong tương lai.
Kế hoạch IPO (huy động vốn rộng rãi từ công chúng và các nhà đầu tư) cho TikTok tại Mỹ cũng được ByteDance đưa ra. Động thái này sẽ giúp công ty chứng tỏ mình hoàn toàn “trong sạch” và tạo điều kiện để TikTok thuộc quyền sở hữu của công dân Mỹ nhiều hơn, theo chia sẻ từ Walmart.
Mặc dù vậy, ByteDance vẫn sẽ nắm đa số cổ phần của TikTok Global và họ khẳng định sẽ không bàn giao mã nguồn công nghệ lõi AI của TikTok. Điều này cũng được kỳ vọng sẽ đáp ứng các quy định và yêu cầu từ Trung Quốc, từ đó giúp thương vụ dễ dàng vượt qua được sự xem xét của chính quyền nước này.
Điều gì đã giúp Oracle thay đổi toàn bộ cục của diện thương vụ TikTok?
Trong quãng thời gian hơn một tháng kể từ thời điểm Mỹ ép TikTok phải chuyển giao quyền quản lý, Microsoft mới chính là cái tên sáng giá nhất trong thương vụ này. Gã khổng lồ công nghệ xứ Redmond là người đầu tiên công khai đàm phán với TikTok qua trung gian từ Bộ Thương mại Mỹ. Với khối tài sản lên tới 140 tỷ USD, gấp 3 lần Oracle, Microsoft đã nắm ưu thế rất lớn trong thương vụ mua lại TikTok. Hơn nữa, công ty cũng lôi kéo được Walmart về phe mình.
Nhưng theo Wall Stress Journal, Oracle đã gây bất ngờ lớn khi được sự ủng hộ của 2 cổ đông Mỹ của ByteDance (Sequoia và General Atlantic). Dù lời đề nghị của Oracle dường như kém hấp dẫn hơn nhiều so với lời đề nghị trị giá khoảng 20 tỷ USD từ Microsoft, ByteDance vẫn lựa chọn Oracle thay vì Microsoft.
Nguyên nhân đến từ việc ByteDance lo sợ Microsoft sẽ cải tổ sâu rộng toàn bộ cách thức hoạt động của TikTok, từ đó giảm quyền lợi của công ty trong ứng dụng video ngắn này. Theo nguồn tin của Reuters, Sequoia và General Atlantic đã làm việc với Oracle trong nhiều tuần để có một thỏa thuận đối tác thay vì phải chuyển giao toàn bộ quyền quản lý TikTok.
Chính điều đó đã phần nào thuyết phục CEO của ByteDance lựa chọn Oracle chứ không phải Microsoft. Thậm chí, đại diện của ByteDance đã trả lời với Microsoft rằng họ vẫn sẽ chọn Oracle ngay cả khi những điều kiện mà Microsoft đưa ra là tương đương, theo thông tin từ Reuters.
Đặc biệt, Oracle được xem là một trong số ít những công ty của thung lũng Silicon có mối quan hệ tốt với chính quyền của Tổng thống Mỹ. Đầu năm nay, nhà sáng lập Oracle, Larry Ellison đã tổ chức một buổi tiệc gây quỹ cho chiến dịch tái tranh cử của ông Donald Trump. CEO tiền nhiệm của Oracle là Safra Catz cũng từng là thành viên trong đội ngũ tranh cử của Tổng thống Trump vào 4 năm trước.
Trước khi thỏa thuận giữa TikTok – Oracle xảy ra, Donald Trump cũng đã từng đưa ra những lời “có cánh” dành cho công ty của Larry Ellison: “Oracle là 1 công ty tuyệt vời. Lãnh đạo của họ là một người tài ba. Tôi tin rằng họ đủ khả năng hoàn tất được thương vụ này”. Điều này phần nào cho thấy ông Trump đã tin tưởng Oracle nhiều như thế nào. Ông cũng kỳ vọng công ty sẽ giải tỏa những lo ngại của chính phủ Mỹ dành cho TikTok.
Liệu Mỹ đã yên tâm khi mua được TikTok?
Mặc dù thương vụ giữa TikTok – Walmart – Oracle đã được tổng Mỹ gật đầu, nhưng đó vẫn chỉ là bề nổi và quá trình chuyển giao quyền điều hành vẫn còn rất phức tạp, đầy rủi ro.
Trong một tuyên bố của mình vào 21/09, ByteDance nói rằng họ vẫn sở hữu 100% TikTok và sau khi huy động thêm vốn qua IPO, họ sẽ nắm 80% cổ phần của công ty. Thế nhưng, trong cùng ngày, phó chủ tịch Oracle, Ken Glueck lại cho rằng ByteDance sẽ không có quyền sở hữu TikTok Global và cổ phần của công ty mới này sẽ được phân phối cho những cổ đông Mỹ.
Tổng thống Trump cũng đã thẳng thừng tuyên bố trên Fox News:
“ByteDance sẽ không liên quan gì đến TikTok Global. Công ty mới được kiểm soát bởi Oracle và Walmart. Nếu phát hiện họ không nắm toàn quyền, chúng tôi sẽ không phê duyệt thỏa thuận”.
Chính “mớ bòng bong” ở trên đã khiến thương vụ TikTok lại trở nên mập mờ và không rõ ràng. Hơn nữa, nó đã dấy lên các lo ngại từ một số chính trị gia của Mỹ, ngay cả trong chính đảng Cộng hòa. Thượng nghị sĩ Macro Rubio chia sẻ mối lo ngại của ông về TikTok: “Ngay cả khi dữ liệu được lưu trữ ở đây, nếu Trung Quốc vẫn kiểm soát mã nguồn, họ có thể cài đặt ‘cửa hậu’ cho phép gửi dữ liệu về Đại lục”.
Không chỉ mâu thuẫn trong việc thống nhất ai sẽ là người sở hữu TikTok Global, thông báo của các bên cũng không nhất quán về chuyển giao công nghệ hay thuật toán AI của TikTok. ByteDance nói rằng thỏa thuận này không bao gồm việc chuyển giao mã nguồn hay công nghệ, thì Oracle và Walmart lại tuyên bố mọi công nghệ của TikTok sẽ thuộc quyền sở hữu của TikTok Global, nhưng không rõ cụ thể là ai.
Có lẽ ByteDance hiểu rằng, nếu chuyển giao toàn bộ công nghệ cho phía Mỹ trong thương vụ này, chính quyền Trung Quốc sẽ không bao giờ thông qua sau khi nước này đã sửa lại luật kiểm soát xuất khẩu. Cụ thể, luật xuất khẩu mới của Trung Quốc cấm việc xuất khẩu các thuật toán trí tuệ nhân tạo nếu không có giấy phép từ chính phủ. Chính vì vậy, ByteDance nói rằng Oracle chỉ có quyền tiến hành kiểm tra bảo mật đối với mã nguồn của TikTok Global.
Một vấn đề gây nhiều tranh cãi khác đó là các đóng góp kinh tế của TikTok tại Mỹ. Trong quá trình vận động tranh cử, Donald Trump từng tuyên bố thương vụ TikTok – Oracle – Walmart sẽ tạo ra 1 quỹ giá trị 5 tỷ USD cho nền giáo dục của Hoa Kỳ. Thế nhưng, ByteDance lại chẳng hay biết về việc này, theo thông tin họ phản hồi với báo chí. Trong khi đó, cả Walmart lẫn Oracle cũng cho biết TikTok Global sẽ tạo ra 5 tỷ USD tiền thuế cho Bộ Tài chính Mỹ.
Như vậy, thương vụ mua lại TikTok của Mỹ dường như vẫn còn rất nhiều điều gây tranh cãi cũng như chưa được rõ ràng. Mặc dù vậy, tất cả có thể sẽ kết thúc vào cuối tuần này khi hạn chót cho thương vụ TikTok – Walmart – Oracle đến gần.
